Köşkü yürüten ÇINAR

Bir Kasım ayında ara tatilde Bursa’da yaşamakta olan anneanne ve dedeye ziyarete giderken Yalova’da onlarla buluşup Yürüyen Köşkü ziyaret ettik.

Burada söylemek istediğim birkaç şey var. Birincisi, adı köşk ama bina çok mütevazı yani bana sorarsanız köşk demem iki katlı ev derim. Burada köşk değil Atatürk’ün mütevazı kişiliği göz kamaştırıyor.

İkincisi, internete girip baktığınızda insanlar boy boy köşkün yanında fotoğraf çektirmiş veya profesyonel fotoğraflar genellikle köşkü baz alıyor. Oysa burada (ki aşağıda Yalova Valiliğinin yazısından yaptığım alıntıda okuyabilirsiniz) önemli olan Ağaç. Bu yüzden bence profesyonel fotoğraflar ağaç yönünden çekilmeli ve ağaç ön plana çıkarılmalı. Çünkü Atatürk’ü etkileyen ve ona zarar gelmesin diye yandaki evin çekilmesini istemesi asıl önemli olan.

Şimdiki talanı düşündüğümüzde Dünya halen Atatürk gibi liderlerle yönetilebilseydi belki ‘İklim Değişikliği’ ve ‘Küresel Kriz’ tanımlamaları hiç hayatımızda olmayacaktı. Birileri O ulu çınarın dibine kibrit suyu dökmeden gidin o çınarı görün ve çocuklarınıza hikayesini okuyun derim.

Köşk denilen ev her zaman baki olabilir ama Atatürk’ü geçerken bile etkileyebilen ve altında gölgelendiği, Atatürk’ün yüreğine dokunan o çınarın maalesef bir ömrü var. Binanın yerine replikası dikilebilir ama O ÇINARIN yeri doldurulamaz.

Yalova Valiliğinin metni:

Atatürk, 21 Ağustos 1929 tarihinde İstanbul’dan Bursa’ya gitmek üzere yola çıkar. Ertuğrul yatıyla Yalova açıklarından geçerken sahilde gördüğü ulu çınar O’nu çok etkiler. Tekneyle kıyıya çıkıp ağacın gölgesinde oturan Atatürk, çınarın yanına kendisi için küçük bir ev yapılmasını ister. Ahşap iki katlı bu ev 22 günde yapılarak 12 Eylül 1929’da tamamlanır.

Tam bir yıl sonra 1930 yılının yaz aylarında Atatürk Millet Çiftliği’ndeki köşküne gelir. Köşkün hemen yanındaki ulu çınar ağacının dallarını kesmeye çalışan bir bahçıvan ile karşılaşır. Ağacın dallarının binanın çatısına ve duvarına dayandığını öğrenen Atatürk o meşhur emrini verir “Dal kesilmeyecek Köşk kaydırılacak! ”

Bu emir üzerine 8 Ağustos 1930 tarihinde İstanbul Fen İşleri Yollar ve Köprüler Şubesi nden gelen mimar ve mühendis ekipler tarafından başlatılan çalışma ile köşkün etrafı temel seviyesine kadar kazılır ve temelin altına tramvay rayları yerleştirilir. Öncelikle köşkün teras bölümü bir günde kaydırılır, geri kalan iki gün içinde de ana binanın raylar üzerinde yürütülmesi işlemi tamamlanır ve bina 4.80 m. kadar doğuya kaydırılır. Böylece köşk yıkılmaktan, ağaç dalı da kesilmekten kurtulur. Çevre bilinçlenmesi konusunda bir ilk teşkil eden bu olaydan sonra yapının adı “Yürüyen Köşk” olur. Mustafa Kemal Atatürk, dönemin önemli Türk ve yabancı devlet adamlarını burada ağırlamış, Türkiye’nin siyasi ve toplumsal tarihine yön verecek önemli kararlarını yine bu köşkte almıştır. Atatürk köşke 1930-1937 yılları arasında aralıklarla gelip gitmiştir.